Keukenafzuiging in nieuwbouwwoningen, wat is de beste methode?

Energiezuinige woningen zijn met aandacht gebouwd om te zorgen dat ze goed geïsoleerd en luchtdicht zijn. Toch heeft één op de tien bewoners binnen enkele jaren een aparte afvoer door de buitengevel gemaakt voor keukenafzuiging. De recirculatiekap in de huidige vorm is een veel gekozen keukenafzuiging, maar wat zijn nu de voor- en nadelen van de verschillende systemen?

Een goede keukenafzuiging voorziet in onderstaande zes functies en eisen:

• De afvoer van fijnstof;

• Het laten verdwijnen van geurtjes;

• De afvoer van vocht;

• Het beperken van energieverlies;

• De toevoer van verse lucht;

• Het zorgen voor zo min mogelijk geluidsoverlast van het systeem.

Kort gezegd zou een goede keukenafzuiging moeten voldoen aan de eisen voor energie, luchtkwaliteit en comfort.

Op initiatief van het Lente-akkoord heeft de themagroep Betere Kookafzuiging alle opties voor keukenafzuiging op een rijtje gezet.

In theorie zijn er drie basisprincipes voor keukenafzuiging:

Optie 1. Kooklucht direct naar buiten afvoeren

Een afzuigkap met een directe afvoer naar buiten voert kooklucht effectief af. Dat kan rechtstreeks door de gevel, via het dak of met een doorvoer via de kelder. Via doorvoeren in de gevel gaat echter ook warmte verloren.

Opties om dit warmteverlies te beperken zijn isolatie en automatische afsluiting van de doorvoer wanneer de afzuigkap niet wordt gebruikt. Bij een afzuiging met directe afvoer naar buiten is aandacht nodig voor de toevoer van verse lucht om onderdruk in de woning te voorkomen.

Als een afzuigkap 300 m³/uur afvoert, moet ook 300 m³/uur worden toegevoerd. Vaak is daarvoor een aparte voorziening nodig. Het realiseren van voldoende luchttoevoer is soms zelfs een grotere uitdaging dan het realiseren van goede luchtafvoer.

Optie 2. Kooklucht via het ventilatiesysteem afvoeren

In principe is het ook mogelijk om kooklucht via het ventilatiesysteem af te voeren. Bij balansventilatie met een WTW is het dan ook mogelijk om warmte terug te winnen.

Belangrijke aandachtspunten zijn de capaciteit van de keukenafzuiging en het voorkomen van verontreiniging van het ventilatiesysteem door o.a. vetaanslag. Ook bij een mechanisch ventilatiesysteem is het mogelijk om kooklucht deels op te vangen. Deze vorm van afzuiging is vooral te vinden in sociale huurwoningen met een standaard keukenblok zonder afzuigkap.

Het afzuigventiel in de keuken heeft een capaciteit van minimaal 75 m³/uur. Zonder afzuigkap vindt keukenafzuiging geheel via dit ventiel plaats en dat is niet voldoende om kooklucht en fijnstof effectief af te voeren. Vooral in een luchtdichte woning blijft fijnstof uren hangen.

Het is ook mogelijk om een motorloze afzuigkap met het afzuigpunt in de keuken te verbinden om de effectiviteit van de afzuiging te vergroten. Hierbij is het van belang dat de bewoner de ventilatie tijdens het koken in de hoogste stand zet.

Optie 3. Kooklucht reinigen en recirculeren

Een derde optie is kooklucht afzuigen, reinigen en weer terugbrengen in de keuken d.m.v. een recirculatiekap. Er zijn zo geen gevelopeningen nodig voor afvoer van kooklucht en toevoer van verse lucht. De woning blijft hierdoor luchtdicht en er gaat geen energie verloren.

Toch is niet iedereen helemaal tevreden over deze vorm van keukenafzuiging. Niet alleen blijven geurtjes soms lang hangen, ook de concentratie fijnstof in huis kan na het bakken even hoog zijn als langs de A15 in de spits.

Om het effect van een recirculatiekap te vergroten zijn daarom andere oplossingen nodig. Belangrijke randvoorwaarden hierbij zijn de kwaliteit van de filters en de discipline van bewoners om deze regelmatig schoon te maken of te vervangen.

Recirculatie met een koolstoffilter en fijnstoffilter
De meeste recirculatiekappen beschikken alleen over een koolstoffilter. Deze filters kunnen kookgeurtjes neutraliseren, maar doen niets tegen fijnstof. Hiervoor dient een aparte filter te worden geïnstalleerd die regelmatig vervangen moet worden. Door de onderhoudskosten is dit een dure methode voor keukenafzuiging, waarbij ook nog eens geen vocht wordt afgevangen.

Recirculatie op basis van ionisatie
Een andere manier om kooklucht te reinigen is op basis van ionisatie. Bij ionisatie worden watermoleculen gesplitst in positief geladen waterstofionen en negatief geladen zuurstofionen. Deze ionen vinden vuildeeltjes die daarna door een filter worden opgevangen. Ook deze filters moeten regelmatig worden schoongemaakt. Een nadeel van deze toepassing is dat ozon kan vrijkomen, dat kan leiden tot gezondheidsschade.

Let op: Een recirculatiekap is niet geschikt in combinatie met koken op gas. Bij verbranding van gas komt gasvormige verontreiniging in de lucht zoals ultrafijnstof. Een recirculatieafzuigkap vangt deze verontreinigingen niet op en is daarom niet geschikt in combinatie met koken op gas.